Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

290
 
 
 
тұтқасын пойыз жағдайына қайтарады. 
Тыйым  салынған  белгілер  алдында  ЭПТ  тоқтату  тежеуі  кезінде 
тежелу  тежеуіш  магистралін  бәсеңдетумен  және  одан  әрі  машинист 
кранының  тұтқасын  ІІІ  жағдайына  қою  арқылы  орындалады.  ЭПТ 
қосарлы  қорекпен  жабдықталған  локомотивтерде    тежелу  үнемі 
тежеуіш магистралін бәсеңдетумен жүзеге асырылады. 
Қосарлы  қорктену  кезінде  ЭПТ  әс-қимылын  амперметр  бойынша 
бақылайды.  Жабу  жағдайында  ЭПТ  тізбегіндегі  тоқ  пойызы  жөнелту 
кезінде  айқындалатын  мәнмен  салыстырғанда,    20%-дан  артық 
азаймауы тиіс.  
Егер ЭПТ тізбегінде тоқ  20%-дан артық азайса (қосарлы қорекпен 
жүрген  кезде)  немесе  ЭПТ  қарек  көзінің  қысымы  тежелу  жағдайында 
40 В-дан төмен болса, ЭПТ іс-қимылы тиімділігінің төмендегені немесе 
тежелудің  жатық  еместігі  анықталады,  сондай-ақ  егер  сигнал  шамы 
сөніп  қалса,  онда  олардың  іс-қимылын  қосымша  тексеріп,  бірден 
пневматикалық басқаруға ауысу талап етіледі. 
12.3. Электр пойыздардың  тежеуіштерін басқару 
Автотежеуіштерді  басқару.  Қызметтік  тежеудің  бірінші  сатысын 
орындау  үшін  №395  машинисі  кранының  тұтқасын  ІІ  жағдайынан  V 
жағдайына  ауыстырады  және  теңестіргіш  резерварда  қысымды  0,3.0,5 
кгс/см
2
-ге  төсендетеді,  сосынкран  тұтқасын    қоректендірумен  жабу 
жағдайына  қояды.  Қажет  болған  жағдайда  тежеудің  келесі  сатысын 
машинст  краны  арқылы  тежеуіш  магистралдан  ауаның  шығуы 
аяқталған соң ғана орындайды. 
Жүру жолында тыйым салынған белгілерге немесе станциялар мен 
аялдау  платформаларында  тежеуді  №395  машинист  кранының 
тұтқасын ІІ жағдайдан V-ге, одан әрі IV жағдайға ауыстыруды жүзеге 
асыруы  қажет.  Машинист  краны  арқылы  тежееегіштік  магистралдан 
ауа шығаруды аяқтағаннан кейін  оның тұтқасын ІІІ жағдайға ауыстыру 
қажет.  Егер  пойыз  0,3  кгс/см
2
  сатымен  тежелсе,  онда  босатуды 
бастамас  бұрын  тежеуіштік  магистралды  бәсеңдетуді  0,5  кгс/см
2
-ге 
дейін ұлғайту қажет. 
Тоқтатуға есепсіз тежеу кезінде автотежеуіштерді машинист краны 
тұтқасын 
пойыз 
жағдайына 
және 
пойыз 
жылдамдығын 
тұрақтандырғаннан  кейін  талап  етілген  орында  тоқтау  үшін  қайта 
тежеуді  орындау  әзірлігімен  оны  ІІІ  жағдайға  ауыстырумен  жүргізуге 
рұқсат етіледі. 
Қызметтік  тежеуден  кейін  автотежеуіштерді  босатуды  №395 
кранының  тұтқасын  теңестіргіш  резервуарда  оны  кейіннен  пойызық 
жағдайға  ауыстырумен  белгіленген  зарядты  қысымды  алғанға  дейін  І 
жағдайға ауыстырумен орындайды. 
Электр пойыздарының автотежеуішті басқару тәсілдері мен әдістері 
локомотивтік  тартқышпен  жолаушылар  поезының  автотежеуіштерін 
басқару тәсілдері мен әдістеріне ұқсас. 

291
 
 
 
Егер  локомотивтік  бригада  құрамда  ұшқын  немесе  тежеуіш 
босатылып  тұрған  кезде  СОТ  (СНТ)  шамы  күтпеген  жерден  жанып 
кетсе,  онда  ол  пойызы  дөңгелек  жұбының  жағдайын  тексеру  және 
ұшқын  туындатқан  ақауды  жою  үшін  қызметтік  тежеумен  тоқтатуы 
тиіс. 
Вагонның  тежеуішін  сөндіру  қажет  болған  жағдайда  машинист 
тежеуіштік  магистралдан  №292  ауа  таратқышқа  қарай  бұрмада 
ажыратылған кранды жабуға, вагонның қосалқы резервуарынан ауаны 
шығаруға және шығару клапанын ашық қалдыруға міндетті.  
№ 404 қысым релесін ажыратқан кезде қосалқы резервуардан ауаны 
шығармайды. 
Егер 
тежеуіштік 
цилиндрде 
қысым 
релесін 
ажыратқаннан  кейін  ауа  қалып  қойып,  тежеуіш  босатылмаса,  онда 
тежеуіштік  цилиндрдің  немесе  оған  апаратын  шлангының  тығынын 
босатады. 
Электрпневматикалық  тежеуіштерді  басқару.  Басқару  жұмыс 
кабинасында  №395  машинисі  кранының  тұтқасы  ІІ  жағдайда  болуы 
тиіс.  Бұл  ретте  пультта    ЭПТ  қорек  көзінің  дұрыстығын  және  артқы 
вагонның  тежеуіштік  адыратып-қосқышы    дұрыс  жағдайда  екендігін 
көрсететін К бақылау шамы жануы тиіс. 
Арқалық  бойынша  пойыз  қозғалысы  кезінде  жылдамдықты  және 
станциялар  мен  аялдау  платформаларындағы  тоқтауды    реттеу  үшін 
сатылы тежеуді және тежеуіштерді сатылы босатуды орындайды.  
Жылдамдыққа және дөңгелектің рельстермен ілінісу жағдайларына 
қарай  тежелудің  бірінші  сатысын  тежеуіштік  цилиндрлерде  қысымды  
кейіннен  қажет  жағдайда  сатылармен  3,8.4,0  кгс/см
2
  толық  қысымға 
дейін дейін арттырумен 1,0...1,5 кгс/см
2 
мәнге дейін арттырып, жүзеге 
асырады.  
Сатылы тежеуді № 395 машинисі кранының тұтқасын II жағдайдан 
VA  жағдайға  қысқамерзімді  орналастырумен  орындайды.  Тежеуіштік 
цилиндрлерде  талап  етілген  қысымға  жеткенде  №395  кранының 
тұтқасын IV жағдайына ауыстырады. 
Тежеуіштерді  сатылы  босатуды  машинист  кранының  тұтқасын 
жабу  жағдайынан  пойызық  жағдайға  және  кері  қысқамерзімді 
орналастырумен,  толық  босатуды  –  машинист  кранының  тұтқасын 
кейіннен  №395  кранын  ІІ  жағдайға  ауыстырумен  І  жағдайға  қоюмен 
алады.  Тежеуіштерді  босатуды  бас  вагонның  тежеуіштік  цилиндрінің 
манометрі және сигнализатордың сөнген шамы бойынша бақылайды. 
Станцияларға, аялдау плаформаларына, тыйым салынған белгілерге 
және  жылдамдықты  шектеу  орындарына  жақындаған  кезде  тежеу 
қосылған  ЭПТ  кезінде  тежеуіштік  магистралды  бәсеңдетумен  және 
кейіннен 
кран 
тұтқасын 
тежеуіштік 
магистралдық 
кемуін 
қоректендірмей жабу жағдайына аударумен жүзеге асыру қажет. 
Бастырмалық  ажыратып-қосқыш  көмегімен  электропневматикалық 
тежеуіштерді  басқару  уақытында  машинист  кранының  тұтқасы 
пойыздық  жағдайда  болуы  тиіс.  Маневрлік,  бағдаршамның  тыйым 
салынған  белгісінде  тежеу  кезінде,  тұйық  жолға  кірген  кезде 
бастырмалық ажыратып-қосқышты пайдалануға тыйым салынады.