Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.9-сурет.ПК-5,25 компрессоры: 
I  – майды электр жылытқыш; 2 – майкөрсеткіш (қуыс бұрғы); 3 – ЖҚЦ; 4 – ЖҚЦ клапан қорабы; 5 – сақтандырғыш клапан; 6 – тоңазытқыш; 
7 – ТҚЦ клапан қорабы; 8 – ТҚЦ; 9 – сорғыш ауа сүзгісі; 10 – май сүзгісі; 
II 
 –  иінді  білік;    12  –  май  айдайтын  сорғы;  13    –  ауа  шығарғыш;  14  –  корпус;  15  –  желдеткіш;  16  –  жетдеткіш  тіреуі;  17  –  сына-белдікті 
беріліс;  18  –  қақпақ;  19  –  жалғастырғыштың  тісі;  20  –  жетектегі  жартылай  жалғастырғыш;  21  –  жетекші  жартылай  жалғастырғыш;  22  – 
ағызғыш тығыны

65
 
 
 
ПК-3,5 
компрессорының 
ПК-5,25 
компрессорыннан 
цилиндрлерінің санымен  
(алтауының 
орнына 
төртеу), 
өнімділігімен және тұтынатын қуатымен ерекшеленеді. 
ПК-5,25 
компрессорларын 
негізінде 
ТЭП70 
және 
ТЭМ7тепловоздарында  қолданылады,  ал  ПК-3,5компрессорларын  – 
гидроберілісі бар өнеркәсіптік көлік тепловоздарында қолданылады.  
ПК-5,25  компрессорының  шойын  корпусы  14  (3.9-сурет)  оған 
түйіндер  мен  бөлшектерді  бекітуге  қызмет  етеді  және  бір  мезгілде 
картер  болып  табылады.  Корпустың  алдыңғы  бөлігі  қақпақпен  18 
жабылған,онда  иінді білік  мойынтірегінің  бірі  орнатылған. Корпустың 
бүйір  беттерінде,  картердің  ішінде  орналастырылған  бөлшектерге 
қолжеткізуге  арналған  төрт  люк  (әр  жағынан  екеуден)  және  қуыс 
бұрғыға арналған құйылыс  2 орнатылған. 
Картердің  түбінде  майлы  сүзгі  10  және  электржылытқыш  1 
орнатылған. 
Корпусына түйреуіштермен алты шойын цилиндрлер бекітілген: үш 
ТҚЦ  8  және  үш  ЖҚЦ  3.Барлық  цилиндрлердің  жылу  бергіштігін 
жақсартуға  арналған  қабырғалауы  бар.  Корпустың  ішкі  қуысы 
атмосферамен  конструкциясы  бойынша  КТ-6  компрессорының 
ауашығарғышына  ұқсас,  бірақ  өлшемі  кішкентай  ауашығарғыш  13 
арқылы байланысады. 
Болат иінді біліктің 11 аурлықтары бар алты бұлғақты мойыны бар 
және үш шарикті мойынтіректерде айналады. Әрбір бұлғақты мойында 
екі  бұлғақтан  орналасқан.  Иінді  білік  бүйіржағына  майлы  сорғының 
жетегін  орнатуға  арналған  шаршы  тәріздес  саңылауы  бар  төлке 
престелген.  Иінді  білік  денесінде  бұлғақты  мойынтіректерге  майды 
жеткізуге арналған саңылаулар бар.  
ТҚЦ поршеньдеріалюминий қорытпасынан, ал ЖҚЦ поршеньдері – 
шойыннан жасалған. Әрбір поршеньде екі қыспа және екі май сылғыш 
сақиналар орнатылған.  
Цилиндрлердің  жоғарғы  цилиндрлеріне  түйреуіштермен  бірінші 
сатылы  клапан  қораптары  7  және  екінші  сатылы  клапан  қораптары  4 
бекітілген,  онда  сору  және  айдау  клапаны  орналастырылады.  Әрбір 
клапан қорабы аралықпен сору және айдау қуыстарына бөлінген. 
Клапан 2 және 5 екі тақтадан (3.10-сурет)  және өзддгінен серпімді 
клапанды пластиналардың 3 екі тобынан тұрады. Тақталар бір-бірімен 
бұрандамамен 
6 
байланыстырылады 
және 
сомынмен 
7 
бекітіледі.Сыналар  4  платиналарды  бойлық  қозғалудан  сақтайды. 
Тақтайлардың  әрқайсысы  бір  мезгілде  ершіктері  бар  пластиналардың 
бір  тобына,  ал  екіншісіне  –  көтерілу  шектеуіші  ретінде  қызмет 
көрсетеді. Осылайша, клапан тақтайларының бір жұбы жиынтықта бір 
цилиндрдің сору және айдау клапандарын біріктіреді.  
Поршень  төмен  қозғалған  кезде  сору  клапанының  пластиналары 
төменгі  тақтайдың  5  шұңқырының  доғалы  (ұяшық)  бойынша 
майысады,  олар  сол  сәтте  (клапан  жүрісінің)  көтерілу  шектеуіштері 
болып табылады , ал айдау клапанының пластиналары төменгі плитаға   

66
 
 
 
жабыстырылады 5,  ол  олар үшін бұл жағдайда ершік болып табылады. 
Поршень  жоғары  қозғалған  кезде  сору  клапанының    пластиналары 
жоғарғы  тақтайға  2  жабыстырылады,  ол  бұл  жағдайда  ершіктің 
қызметін  атқарады,  ал  айдау  клапанының  пластиналары  жоғарғы 
тқтацдың  2  шұңқырының  (ұяшық)  доғалы  бойынша  майысады,    олар 
осы сәтте көтерілу шектеуіштері (клапан жүрісі) болып табылады.  
ЖҚЦ  әрбір  клапан  қорабында  он-оннан  сору  және  айдау 
пластиналары бар, ал ЖҚЦ клапан қорабында – төрт-төрттен сору және 
айдау пластиналары бар.  
Компрессормен  сорылатын  ауа,  ЖҚЦ  клапан  қораптарымен  7 
байланыстырылған  ауа  сүзгілерінде  9  тазартылады  (3.9-суретті 
қараңыз). Қысу сатыларының арасында ауа, 3,5 кгс/см
2
  қысымға ретке 
келтірілген    сақтандырғыш  клапаны  5  бар  аралық  тоңазытқышта  6 
салқындайды. 
Тоңазытқыш,  клапан  қораптары  және  цилиндрлер,  тіреуде  16 
орнатылған  желдеткішпен  15  үрленеді  және  иінді  біліктен  сына-
белдікті беріліс 17 арқылы тартылады.   
Майлау  материалын  беру  майлау  сорғысымен  12  жүзеге 
асырылады, ол конструкциясы бойынша КТ-6 компрессорының майлы 
сорғысына ұқсас, тек қана сорғының корпусы, қалақшалар және жетек 
білікшенің  дискілері  жіңішкерек  жасалған,  бұл  иінді  біліктің  1450 
айн/мин  айналу  жиілігінде  сорғының  қажетті  өнімділігін  қамтамасыз 
ету  мақсатында  жасалған.  Редукциялық  клапан  арқылы  артық  майды 
шығару компрессордың картерінде жүзеге асырылады.  
 
3.10-сурет. ПК-5,25компрессорының клапандары: 
1 – клапан қорабының корпусы; 2, 5 – клапан тақтайлары; 3 – клапан пластинасы; 4 – 
сына; 6 – бұрандама; 7 – сомын