Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

282
 
 
 
Егер  тексеру  орнына  пойыздың    кіру  жылдамдығы    жергілікті 
нұсқаулықта 
көрсетілгенге 
сәйкес 
келмесе 
немесе 
тексеріс 
белгіленбеген  жерде  жүргізілсе,  онда  тежеуіштердің  іс-қимылын 
жүктік  бос  пойызда  сағатына  4...6  шақырым  және  қалған  жүк 
пойызарында  және  жеке  локомотивтерде  сағатына  10  шақырымға 
жылдамдықты  төмендету  уақыты  бойынша  бағалайды.  Бұл  уақыт 
жергілікті нұсқаулықта көрсетіледі. 
Жолаушылар 
пойызында 
алдымен 
автоматтық, 
сосын 
электрпневматикалық 
тежеуіштің 
іс-қимылын 
тексереді. 
Электропневматикалық  тежеуіштер  іс-қимылын  тежеуіштерді  толық 
сынағаннан,  локомотивтік  бригаданы,  локомотивтер  немесе  басқару 
кабиналарын  ауыстырғаннан,  сондай-ақ  поезға  вагондарды  тіркеннен 
кейін міндетті түрде тексереді.  ЭПТ іс-қимылын тексерген кезде оны 
локомотивтің  тежеуіштік  цилиндрлерінде  қысымы  бойынша  бақылай 
отырып,  тежеуіштік  магистралды  бәсеңдетпей,  тежелу  сатысын 
орындайды.  Жазғы  және  қысқы  кезеңдер  үшін  тежелу  сатысы  №277 
Нұсқаулықта белгіленген. 
Тежеуіштер  іс-қимылын  бағалау  үшін  барынша  қолайлысы  жүк 
пойызары  үшін  сағатына 50.60 шақырым және олаушылар  пойыздары 
үшін сағатына 60.70 шақырым жылдамдық болып табылады. Сағатына 
25.  40  шақырым  бастапқы  жылдамдық  кезінде  тежеуіштер  тиімділігін 
айқындауда  қателесу  ықтималдығы  жоғары,  ал  қозғалыс  қауіпсіздігі 
жағдайы  бойынша  сағатына  60.70  шақырымнан  жоғары  тексеру 
жылдамдығы ұсынылмайды.  
Егер  тежелудің  бірінші  сатысынан  кейін  жолаушылар  пойызында 
10 с ішінде, ұзындығы  400 оське дейін  жүктік бос пойызда және жүк-
жолаушылар  пойызында  20  с  ішінде,ал  қалған жүк  пойызарында  30  с 
ішінде бастапқы тежеуіштік әсерін алмаса, дереу шұғыл тежелу жүзеге 
асырылып, пойызы тоқтатудың барлық шаралары қаралады.  
 «ТС»  шектеу  белгісімен  аралықта  жылдамдық  сағатына  10 
шақырым төмендемеген жағдайда дереу шұғыл тоқтатуды қолға алып, 
пойызы  тоқтатудың  барлық  шараларын  қабылдау  қажет.  Пойызды 
тоқтатқаннан кейін жабылған  шеткі крандардың, ауа тартақыштардың 
«үрленуі»,      тежеуіштері  ағытылған  вагондар,  тежеуіш  цилиндрі 
штогының  аса  көп  шығуымен    вагондар  тобының  бар-жоқтығын 
тексереді.  
Көрсетілген  ақауларды  анықтаған  кезде  машинашы  төмен 
жылдамдықпен қозғала отырып, аралықты босатады және диспетчерге 
тежеуіштерге бақылау тексеру жүргізу қажеттігін хабарлайды. 
Тежеуіштердің іс-қимылын тексеру кезінде олардың тиімділігі егер 
машинист  магистралдағы  қысымды  төмендету  мәнін,  белгіленген 
орында  тексеру  басталар  алдындағы  жылдамдықты  дәл  ұстаса, 
сағатына  10  шақырымға  жылдамдықты  төмендеткен  кезде  нақты 
тежеуіш  жолын  дұрыс  айқындаса,    оны  осы  орын  үшін  жергілікті 
нұсқаулықпен 
белгіленгенмен 
салыстырса, 
барынша 
дұрыс 
айқындалады. 
Электр  поезы  тежеуішінің  сенімді  жұмыс  істеп  тұрғанына  көз 

283
 
 
 
жеткізу  үшін  машинист  жүру  жолында  олардың  іс-қимылын,  бірінші 
кезекте, автоматты тежеуіштерді, сосын ЭПТ-ны  тексеруі тиіс. 
Тежелудің  басында  жылдамдық  кемі  сағатына  40  шақырым,  ерекше 
жағдайларда сағатына 25 шақырымға рұқсат етіледі. 
Белгіленген  орындарда  жүру  жылдамдығын  кемі  сағатына  25 
шақырым  шектеумен  учаскеде  тежеуіштердің  іс-қимылын  пойыздың 
толық  тоқтағанға  дейін  тежеумен  тексереді,  сосын  жылдамдыққа 
шектеу қойылмаған учаскеге қайталау тексерісін жүргізеді. 
Машинист  көмекшісі  тежеуіштер  іс-қимылын  тексеру  сапасына 
машинистпен тең жауапты болады. 
Электродинамикалық тежеуіш іс-қимылын тексеруді осы тежеуішті  
пайдалану  басталатын  бірінші  аялдамалық  платформа  алдында 
орындайды.    Электродинамикалық  тежелу  кезінде  ЭР2Т  және  ЭТ 
электр  пойызарында  басқару  пультінде  «Тежеу»  түймесі  қолсылуы 
тиіс.  
Электродинамикалық тежеуіштің іс-қимылын машинист кранының 
контроллерінің  тұтқышын    1Т  және  сосын  2Т  жағдайында 
орналастырумен  тексереді.  Жылдамдықты  сағатына  10  шақырымға 
төмендетіп,  тежеу  жолын  есептегеннен  кейін  машинист  кранының 
контроллерін  «О»  жағдайына  қоюмен  тежеуішті  толық  босатуды 
орындайды.  Тежеуіш  сапасын  автоматты  тежеуіштердің  іс-қимылын 
тексеру кезінде тежеуіш жолын есепке алып бағалайды. 
Егер: 
 тежеуіш 
екі  және  одан  көп  секцияларда 
ажыратылып тұрса; 
тұйық жолға кірген кезде; 
тежеу  жылдамдықты  шектеу  дабылына  жақындаған  кезде 
жылдамдықты  төмендету  үшін  немесе  тоқтату  үшін  жүзеге 
асырылғанда; 
маневрлі  жылжыған  кезде  электродинамикалық  тежеуішті 
пайдалануға  үзілді-кесілді тыйым салынады. 
Жүру жолында автотежеуіштердің іс-қимылын тежеуіштерді толық 
немесе  қысқартылған  сынаудан  кейін;  жекелеген  вагондардың 
автотежеуіштерін  ажыратқаннан  кейін;  егер  пойыз  ЭПТ-да  20  мин 
және  одан  көп  жүрсе,  электродинамикалық  тежеуіштердің  автоматты 
тежеуішке  ауысуы  кезінде;  электродинамикалық  тежеуіштерді 
ажыртқаннан кейін, егер пойыз автоматты тежеуіштерді қолданбай 1 с 
артық жүрсе, қысқы кезеңде тексереді. 
Жүру  жолында  автоматты  тежеуіштерді  тексеру  мақсатында 
жергілікті нұсқаулықта белгіленген орында тежеуіш магистралындағы 
қысымды  0,3  ...0,5  кгс/см
2
-ға  төмендетеді.  Тежеуіш  әсері  пада  болып, 
жылдамдық  сағатына  10  шақырымға  төмендегеннен  кейін  машинист 
тежеуішті машинист краны тұтқасының І дағдайымен босатады. 
Сағатына  10  шақырым  жылдамдықты  төмендетуі  тиім  ара-
қашықтық тежелу басы –  «ТБ» және тежелу соңы  «ТС»  белгілерімен 
белгіленеді. 
Машинист  көмекшісі  жылдамдық  сағатына  10  шақырымға