Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

67
 
 
 
ПК-5,25  және  ПК-3,5  компрессорлары  жетектегі  төлкелі-тісті 
жалғастырғышпен  жабдықталған.  Тістермен  19  байланыстырылған 
жетекші  21  және  жетектегі  20  жартылай  жалғастырғыштардың 
арасында,  компрессор  немесе  қозғалтқыштың  орналастырылуын 
бұзбастан,  желдеткіштің  сына-белдікті  берілісінің  белдігін  17 
ауыстыруды қамтамасыз етуге арналған саңылау қарастырылған.  
ПК  типті  компрессорлар  бос  жүріс  прежиміне  ауысуға  арналған 
жеңілдеткіш  құрылғылармен  жабдықталмаған.  Дизельді  жетегі  бар  
тепловоздардағы олардың жұмысын қамтамасыз ету үшін бос жүрістің 
арнайы  клапандары  қарастырылған,  олардың  конструкциясы  және 
әрекет ету принципі бұдан әрі қарастырылатын болады.  
3.4. 
ЭК-7Б және ЭК-7В компрессорлары 
ЭК-7Б  және  ЭК-7В  компрессорлары  –  бір  сатылы,  цилиндрлері 
көлденеңінен  орналасқан  қосцилиндрі  бар,  сәйкесінше  тұрақты  және 
айнымалы токты электрпойыздарда қолданылады. Олар бір бірінен тек 
қана жетекті электрқозғалтқыш түрімен ғана ерекшеленеді.  
Компрессордың шойын корпусының 1 (3.11-сурет) екің қуысы бар: 
қуыстың  сол  бөлігінде  қоссатылы  бәсеңдеткіш  орнатылған,  ал  оң  жақ 
бөлігінде  –  екі  бір  қатарлы  19  және  21  шарикті  мойынтіректері  бар 
иінді білік 2 орналастырылған.  
Бәсеңдеткіш тегершіктерден 26және 27 және тегершік блоктарынан 
12  және14тұрады,  олар  эксцентрикті  өсте  16  айналады,олардың 
ұштарында  тіреу  мойындары18бар.Өстің  қалпы  16  тоқтатқыш 
бұрамамен 11 бектіледі. Жақсы майлануы үшін эксцентрикті өс 16 төрт 
өтпелі  майлы  каналдары  17  бар  қуыс  түрінде  орындалған.  Тегершікке 
14  қола  төлке  13  престелген.  Электрқозғалтқыштың  білігіне  28 
орнатылған  тегершік  27,  тегершік  блоктары  12  және  14  арқылы, 
компрессордың  иінді  білігінде  орнатылған  тегершікке  26  айналым 
береді. Бәсеңдеткіш тегершіктері ішінара майлы ваннаға салынған және 
бәсеңдеткішті тұтастай майлайды.  
1  корпуста  22  және  25  қақпақтармен  жабылған  терезелер  бар. 
Қақпақта  25  ауашығарғыш  24орнатылған.  Копустың  фланеціне 
қақпақпен  9  жабылған  цилиндрлер  блогі  7  бекітілген.Цилиндрлердің 
арасында аралық бөліктің 8 корпусы орнатылған. Цилиндрлердің блогі  
және  қақпақтың  жылуберілісін  жақсартуға  арналған  қабырғалаулары 
бар.  Аралық  бөліктің  корпусында,  ПК-5,25  компрессорының 
клапандарының  конструкцияларына  ұқсас  пластиналы  серіппелі  сору 
және  айдау  клапандары  бар.  Әрбір  цилиндрге  алты-алты  пластинадан 
жұмыс істейді: үшеуі соруға және үшеуі айдауға.  
Шойын  поршеньдер6бұлғақтармен  10  поршень  сұққыларының  5 
көмегімен  байланыстырылған.  Бұлғақтардың  артқы  бастиектерінің 
(иінді 
білік  жағынан)  ашпалы  қақпақтары  23  бар  алмалы 
мойынтіректері 3 бар;  

68 
 
 
23 22 
3.11-сурет.ЭК-7Б және ЭК-7В компрессорлары: 
1 – корпус (картер); 2 – иінді блік; 3 – сырғыма мойынтірек; 4, 13 – қол төлкелер; 5 – поршень сұққысы;поршень6 – поршень; 7 – цилиндрлер 
блогі;  8  –  аралық  бөлік  корпусы; 9,  22,  23,  25  –  қақпақтар;  10  – бұлғақтар; 11 – стоқтатқыш  бұрама; 12, 14, 26,  27  –  тегершіктер; 15  – ағызу 
тығыны;  16  –  өс;  17  –  майлы  канал;  18  –  тіреу  мойыны;  19,  21  –  шарик  мойынтіректер;  20  –  шашыратқыштар;  24  –  ауашығарғыш;  28  – 
электрқозғалтқыш

69
 
 
 
Бұлғақтардың  алдыңғы  бастиектеріне  қола  төлкелер  4престелген.  Әрбір 
поршеннің  төрт  жылғалары  бар:  қыспа  сақиналарын  орнаутға  арналған  екі 
жоғарғы және екі төменгісі – май сылғыш сақиналарға арналған. Бұлғақтарда 
10  шашыратқыштар  20бекітілген,  олар  иінді  білік  айналған  кезде, 
бөлшектердің жұмыс бетерінде шөгетін майлы тұман түзеді. 
Майдың деңгейін  арнайы қуыс бұрғымен бақлайды,  ал  майдың картерден 
түсуі, тығынмен 15 жабылатын ағызу саңылауы арқылы жүргізіледі. 
Компрессордың  жұмыс  барысында  иінді  біліктің  бір  айналымына  әрбір 
цилиндрде  алма  кезек  ауаның  сорылу  және  айдаудың  толық  циклі  іске 
асырылады.  
 
3.5. 
К-2 компрессоры 
 
К-2  компрессорлары  –  қос  сатылы,  цилиндрлерінің  W-тәріздес  орналасуы 
бар үш цилиндрлі, чех өндірісінің локомотивтерінде – ЧС электровоздарында 
және чмэ тепловоздарында орнатылған. 
К-2  компрессоры  (3.12-сурет)  корпустан  6,  цилиндр  өстерінің  арасындағы 
құлау  бұрышы  60°  тең  болатын  екі  ТҚЦ  37  және  бір  ЖҚЦ  2  тұрады. 
Корпустың  жоғарғы  бөлігінде  цилиндрлерді  орнатуға  арналған  үш  аялдау 
фланецтері  және  бір  ауашығарғыш  5  бар,  корпустың  бүйірінде  орналасқан 
фланецтер  қақпақтарды  12  (электрқозғалтқыш  жағынан)  және  18  (майлы 
сорғының  корпусының  20  жағынан)  орнатуға  қызмет  етеді,  төменгі  фланец 
майлы ваннаны 13 бекітуге арналған.  
Цилиндрлерде  клапан  қораптары  1  және  38  орнатылған,  оларда  бір  сору 
және бір айдау клапандары 16 орнатылған. Клапандарды бекіту стақанмен 15 
және қақпақпен 39жүзеге асырылады. К-2 компрессорының клапандары (3.13-
сурет) өз конструкциясы бойынша КТ-6 компрессорының клапандарына ұқсас.  
Болат иінді білік, қақпақтарында орнатылған 12 (3.12-суретті қара) және 18 
екі тірек екіқатарлы роликті мойынтіректерде  айналады. Иінді білік беттеріне 
10  түйреуіштердің  9  және  тәжді  сомындардың  7  көмегімен  ауырлықтар 
8бекітілген. Иінді біліктің артқы ілмегі қақпақпен 23 жабылған. Бұлғақтардың 
жоғарғы бастиектері 17 қола төлкемен престелген алынбайтындар, ал төменгі 
бастиектері  –  қақпақтары  33  мен  тайғанау  мойынтіректері  бар  алынбалы. 
Қақпақ 33 бұлғақққа бұрандалармен 32 бекітіледі. 
Силуминді  поршеньдер3  және  36  бұлғақтармен  поршень  сұққыларымен  4 
жалғастырылады.  Поршеньдердің  үш-үштен  қыспа  сақиналары  35    және  екі-
екіден май сылғыш 34сақиналары  бар. Майдың ағып кетуін болдырмау үшін 
иінді білік 10  қақпаққа 12 тығыздамамен 11 тығыздалған.